Model teknesini kaplarken yukarıda şekli gördüğünüz aparatı yaparsanız kaplamayı çok rahat bir şekilde yaparsınız.Aparat teknenin yalnız omurgasını tutacağından teknenin omurgasından itibaren her tarafını ve iki elinizi de rahatça kullanarak kaplayabilirsiniz. Aparatın mafsallı olması teknenin kaplanması esnasında tekneye istediğiniz eğimi vererek rahat bir şekilde çalışma imkanı bulursunuz.
Modelimizde devamlı kullanacağınız ve elimizin altında devamlı bulunması lazım olan çıtalarda, yukarıdaki ebatlarda olacaktır. Boyları 20 den bir metreye kadar olabilir. Yukarıdaki çıta altlarındaki ölçüler mm dir.
Ağaçlar piyasada şu şekilde satışa sunulur.
1— Tahta— l—l,5—2—-2,.5 cm kalınlığında 10—15—20—25—30 cm genişliğinde muhtelif boylarda
İnğiliz ve Amerikan planlarının ölçekleri metre cinsinden olmayıp ( inç ) ve ( Feet )
ölçeklidir. Örneğin 1/32"-1' Feet gibidir.
Elinize geçebilecek İngiliz ve Amerikan plan ölçekleri ve Metrik olarak karşılık ölçekleri
1" - 1' : 1/12 15/64" - 1' : 1/51
7/8" - 1' : 1/14 7/32" - 1' : 1/55
13/16" - 1' : 1/15 13/64" - 1' : 1/59
3/4" - 1' : 1/16 1/5" - 1' : 1/60
11/16" - 1' : 1/17 3/16" - 1' : 1/64
2/32" - 1' : 1/18 11/64" - 1' : 1/70
5/8" - 1' : 1/19 1/6" - 1' : 1/72
19/32" - 1' : 1/20 5/32" - 1' : 1/76
9/16" - 1' : 1/21 1/8" - 1' : 1/96
35/64" - 1' : 1/22 7/64" - 1' : 1/110
1/2" - 1' : 1/24 1/10" - 1' : 1/120
31/64" - 1' : 1/25 3/32" - 1' : 1/128
29/64" - 1' : 1/26 1/12" - 1' : 1/144
7/16" - 1' : 1/27 5/64" - 1' : 1/153
27/64" - 1' : 1/28 1/16" - 1' : 1/192
13/32" - 1' : 1/29,5 3/64" - 1' : 1/256
3/8" - 1' : 1/32 30' Feet - 1" : 1/250
23/64" - 1' : 1/33 1/32" İnç - 1' : 1/384
11/32" - 1' : 1/35 60' Feet - 1" İnç : 1/500
21/64" - 1' : 1/36,5 50' Feet - 1" İnç : 1/600
5/16" - 1' : 1/38 1/64" İnç - 1' Feet : 1/767
3/10" - 1' : 1/40 120' Feet - 1" İnç : 1/1000
9/32" - 1' : 1/42 100' Feet - 1" İnç : 1/1200
17/64" - 1' : 1/45 200' Feet - 2" İnç : 1/1200
1/4" - 1' : 1/48 400' Feet - 2" İnç : 1/2400
( " ) İşareti İNÇ ifade eder.
( ' ) İşareti FEET ifade eder.
İNÇ FEET
1" PUS = 25,4 MM. 1" KADEM =304,8 MM. PARMAK AYAK
GEMİ MODELİ YAPIM PLANLARI
Bir geminin modelini gerçeğine uygun olarak yapabilmek için o geminin planı lazımdır. Onun için genellikle gemi modeli yapım planları çizilmiştir. Gemi Modelleri bu planlara göre yapılırlar.
Plansız yapılan model, yapan şahsın boş zamanlarını doldurmak ve evinde süs eşyası gibi kullanmaktan öteye gidemez. Ve bir zaman sonra atılmaya mahkumdur.
Planlar model yapım planları olduğu gibi bazen de gemiyi inşa eden tersanenin orijinal planı da olabilir.
Modelcinin dikkat edeceği husus plana sadık kalmak ne planda olmayan bir parçayı ilave etmek, ne de planda olan parçayı eksik bırakmamaktır.
Plana uygun olarak yapılan gemi modeli eğer modeli yapan kişinin eli model yapımına yatkın ve modeli plana göre tam yaparsa, yapılan model bütün dünyada yapılan yarışmalara girebildiği gibi modelin tarihi değeri ve ifade ettiği manaya göre yüksek ücretler verilerek Deniz Müzeleri veya özel sahışlarcada satın alınabilirler. Gemi model planlarının çok çeşitlerde çizimleri vardır. Bunları beş ana grupta toplayabiliriz.
1— Profesyonel gemi modelcilerine hitap eden planlar. Bu planlar gemi inşa planları da olabilir.
2— Amatör fakat plandan anlayan ve birkaç model yapan modelcilere hitap eden planlar
3— Amatör gemi modelcilerine hitap eden planlar.
4— Gemi modeline yeni başlayan amatörlere hitap eden planlar. Öğretici planları
5— Minyatür gemi modeli planları
6— Kit gemi modeli planları. Plastik veya ağaçtan bütün parçaları hazır yapılmış gemilerin montaj planları
1— Profesyonellere hitap eden planlar (Burada profesyonel demekte ki anlam model yapa yapa usta olmuş hem plandan, anlayan hem model yapım tekniğini bilen ve gemileri çok iyi tanıyan kişilerdir.) Gemi modellerini planlara göre noksansız yaptıkları gibi planlarda çizilmeyen noksan bırakılan kısımların şekillerini ve yerlerini ezbere bilirler ve onları ellerindeki plan ölçeğine göre yapar yerlerine montaj ederler.
Bazılarının evlerinde çok zengin gemi kitap katalog, mecmua ve fotoğraf koleksiyonu vardır.
Amatör modelciler tarafından plana göre yapılan gemi modellerini tetkik ettiklerinde modelci tarafından yapılmayan, noksan bırakılan veya şekline uymayan hataları ve kısımları derhal plana bakmadan görürler.
Bu usta modelcilere hitap eden planlar plan kataloglarında dört yıldız (xxxx) olarak gösterilir. Bu planlarda yandan görünüş (profil) üstten görünüş plan, baş ve kıç taraftan görünüşleri ile endazesi verilmiş planlardır. Gemi üzerinde bütün parçalar gösterilmiştir. Fakat ayrıca detay verilmemiştir. modelci planda gördüklerinin ne olduğunu bildiğinden onları plandaki ölçeğe göre yapar. Bu planlar bir nevi gemi inşa planları olup en küçük parçasına kadar çizilmiştir. Hatta bazılarında tekne içinde makine türbin ve kazanlar dahi gösterilmiştir.
2— Birkaç model yapmış model yapımı üzerinde biraz tecrübesi olmuş model konstrüksiyonuna alışmış amatör gemi modelcisi yapım planlarıdır ki plan üzerinde genel görünüş plan ve endaze olduğu gibi geminin bazı kısımlarının detayları ve kesitleri vardır.
Bu planlar model plan kataloglarında üç yıldız olarak gösterilirler (xxx) Bu planlardan model yapanlar evvelce yaptıkları modellerden edindikleri tecrübe yanında ayrıca doküman da topladıklarından ve toplamayada devam ettiklerinden kendilerine yetecek kadar döküman sa- hibidirler. Bu modelcilerin en büyük eksiklikleri ellerindeki plan dışına çıkamazlar. Planlardaki eksiklikleri göremezler. Kendileri de bu eksiklikleri tamamlayamazlar. Başka bir modelci tarafından yapılmış modellerdeki hataları da göremezler.
3— Amatörlere hitap eden planlar ise genel görünüşler perspektif görünüşler ve her parçanın ayrı ayrı detayları çizilmiş ve üzerlerinde numaraları kalınlıkları ve hatta hangi malzemeden yapılacağı gösterilmiştir. Çok detaylı planlardır. Model plan Kataloglarında iki yıldız olarak gösterilirler (xx) bu planlardan her amatör verilecek küçük bir izahatla hiç kafa yormadan düşünmeden plan üzerindeki parça ebatlarına göre parçayı imal eder ve genel planda numaralı yerine montaj yapar.
Bu planlarda ayrıca muhtelif cephelerden çekilmiş fotoğraflarda vardır.
Gemi modelinin boya renkleri de verilmiştir.
Ayrıca modelin yapılış ve montaj sırasına göre kısım kısım resimleri de bulunur. Modelci hangi parçayı ne zaman yerine montaj edeceğim diye düşünmez.
4— Birde model yapımına yeni başlayan amatörler için model planları vardır ki bu planlar çok basit adeta bir oyuncak gemi modeli yapma planlarına benzer bu planlar basit oldukları için seçilen gemilerde basit gemiler olup bütün parçaların detayları tek tek verilmiştir. Bu planlara alıştırma planı dememiz daha doğru olur. Bu planlar gemi model plan kataloglarında bir yıldız olarak gösterilir.(x)
5— Minyatür gemi model planları ise çok küçük ölçekli olduğun dan yandan görünüş (profil) üsten görünüş (plan)ve ayrıca bir kaç kesit ve detay olan planlardır. Bu planlardan gemi modeli yapmak isteyenlerin ellerinin çok maharetli ve ince işler yapmaya yatkın olmaları gerekir. Basit görünüşlerine rağmen işlemesi şekillendirilmesi zordur.
6— Kit tabir edilen gemi modelleri ise fabrikalar tarafından seri olarak plastik veya benzeri gereçlerden her bir parçası ayrı ayrı yapılan modeller olup bunların planları parçaların montaj planlarıdır. Kit modelleri bütün dünyada çok revaçta olup ancak bunlar genellikle evlerinde koleksiyon yapmak isteyenler tarafından satın alınırlar. Bu modeller emeksiz ve kafa yormadan yapıldığından sergiler süslemek için kullanılırlar.
Bir çok gemi model planlarında, direklerin çarmık istinga,istiralya ve patrisaların bağlantı yerlerinin, model üzerinde bağlantı yerleri gösterildiği halde,yelken donanımlarının tekne üzerinde bağlantı yerleri gösterilmemektedir.
Yelken donanımları direk üstlerinden biraz aşağıya çizilerek ucuna okla aşağıya gidecektir. Şeklinde gösterilir.Onun içinde amatör modelciler, yelken donanımlarının tekne üzerinde geleceği yeri tespit edemezler.Veya çok zorluk çekerler.
İşte onun için burada tekne üzerinde yelken donanımlarının geleceği yerleri gösteren bir örnek verilmiştir.
Tabii ki bu yerler geminin yapıldığı yüz yıla ve geminin tipine geminin yapıldığı devlete göre farklılıklar gösterir.
Ama genel olarak bu plan size yine de iyi bir fikir verecektir.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Donanım plan görünüş
Cıvadra dört köşe yelken donanımı
1 - Kandilisa 2- Prasyalar 3- Ek patrisa 4-- İskotalar 5 -İstinga halatı 6 - Grıva mataforası hareketli donanım
Puruva yelkenleri
7 – Kandilisa 8 - Trinket ve mayıstra seren halatı 9 – Mantıyalar 10 – İskotalar 11- Yan yelken donanımları 12- Prasyalar 13 - Kuntra iskotaları 14 - Salaburun istinga selviçeleri
15 - Borina halatı 16- Istiralya palangası donanımı 17 - Patrisa
Puruva tirinket yelkeni
18 - Larmo filadoru 19 – Kandilisa 20 – Mantilyalar 21 – İskotalar 22 – Prasyalar 23- İstinga halatı 24 - Borina halatı
Grandi yelkeni
25 – Kandilisa 26 – Seren halatları 27 – Mantilyalar 28 – İskotalar 29 - Yan yelken donanımları 30 – Prasyalar 31 - Kuntra iskotaları 32 - Salaburun istinga selviçeleri
33 - Borina halatı 34 - İstiralya palanga donanımı 35 – Patrisa
Grandi babafingo yelkeni
36 – Kandilisa 37 – Mantilya 38 – Iskotalar 39- Prasyalar 40 - Istinga halatı 41 - Borina halatı
Mizana yelkeni
42 – Kandilisa 43 - Seren halatları 4-4 – Marıtilyalar 45- Kuntra iskotaları 46- Hamaylı istinga selviçeleri 47 - Çatal seren palangası 48 - Yan yelken hareketli donanımı 49- İskotalar
Gemi planları, şu resimlerden meydana gelir.
1- Endaze planı
a En kesit
b Boy Görünüş
c Plan görünüş
2- Geminin yandan bütün donanımları ile beraber tam görünüşü
3- Geminin boyuna kesiti . Yelken ve donanımları hariç bütün donanımları görünüşü ile beraber
4- Geminin tam plan görünüşü. Bu görünüşte direk ve yelkenler gösterilmez yalnız güverte üzerindeki bütün donanımlar gösterilir.
5- Kıçtan görünüş
6- Baştan görünüş
7- Ortadan enine kesit baş tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarın görülmesi.
8- Ortadan enine kesit kıç tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarların görülmesi.
9- Detay planları
Detay planlarında geminin bütün donanım ve aksesuarının tek tek model ölçeğinde resimleri bulunur.
Bu planların dışında ayrıca modelin teknesinin, omurga posta ve güvertelerin nasıl montaj edileceği teknenin dış kaplamasının nasıl yapılacağına dair resimler bulunur.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
ENDAZE
Bir geminin teknesine biçim veren eğriler ile geminin profil (yan görünüş) ve plan (Üstten) şeklini belirten çizgilere endaze denir. Bakınız
Gemilerin endaze planları üç görünüşü ihtiva eder.
1- Yandan (profil) görünüş
2- Üstten (plan) görünüş
3- En kesit planı
Yandan görünüş geminin tam boyunun yandan görünüşüdür.
Üstten görünüş ise geminin tam boyunun plan görünüşüdür.
En kesit planı geminin her iki tarafı simetri olduğundan genellikle yarısı baş bodoslamadan ortaya (Mastoriye) kadar eğrileri çizilir. Diğer yarısına ise kıçtan ortaya (Mastoriye) kadar eğrileri çizilir.
O halde modelini yapacağımız bir geminin teknesinin endazesi olması şarttır. Geminin bütün plan ve görünüşleri olsa dahi o gemiyi endazesi olmadan yapamayız. Yapsak dahi uydurma olur. Gemiler hakkında çok geniş bilgi ve dökümanı olan bir kişi tarafından fevkalade güzel yapılmış olsa dahi Naviga kurallarına göre endazesi olmadığından otomatikman 10 puan kaybettirir. Buda Modelci için çok üzüntü verici bir durumdur.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Burada bir sandalın endazesini görüyorsunuz. 1 A En kesit yarısı baştan ortaya kadarki eğrileri, yarısı ise kıçtan ortaya kadar ki eğrileri göstermektedir. 1 B ise sandalın yandan planını ve eğrileri göstermektedir. 1 C ise plan görünüş olup boyuna yarısı alttan görünüştür. Diğer yarısı simetri. olduğundan eğriler gösterilmemiş yalnız en büyük dış görünüş çizilmiştir. 1 D ise ön alttan perspektif olup eğriler gösterilmemiş yalnız en büyük dış görünüş çizilmiştir. 1D ise ön alttan perspektif olup eğrilerin şekilleri ve teknenin aldığı biçim açıkça görülmektedir. Burada “A”lar postaları “ B”ler su hatlarını “C” ler Batok çizgilerini ifade eder. Yukarıdaki şekil yalnız Endazenin açıklanabilmesi için çizilmiştir. Bu planla sandalı yapmak bir amatör için imkansızdır. Yapılabilirse de sandalı çok iyi tanıyan bir modelci olması lazımdır. Çünkü sandalın içi boş olacağından içinde ki bütün teferruatının en kücük noktasına kadar görülmesi icap eder. Bakınız ( ) yi endazesi olmadan yapamayız. Yapsak dahi uydurma olur. Gemiler hakkında çok geniş bilgi ve dökümanı olan bir kişi tarafından fevkalade güzel yapılmış olsa dahi Naviga kurallarına göre endazesi olmadığından otomatikman 10 puan kaybettirir. Buda Modelci için çok üzüntü verici bir durumdur.
GEMİ MODELİ YAPIMI
Gemi tekne modeli 4 şekilde yapılır.
1— Omurga ve posta sistemi.
2— Tahtaları birbirinin üstüne bindirme sistemi.
3— Tahtaları yanyana dizerek yapma sistemi.
4— Dolu kütük sistemi.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Gemi modeli yapımında yanyana yapıştırma üst üste yapıştırma ve posta sisteminin nasıl meydana geldiğini burada açıkça görüyorsunuz.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Omurga ile postaları Montaj ederken yukarıda görüldüğü gibi bir aparat yapılırsa posta ve omurgalar birbirlerine daha düzgün geçirilir. Çarpılma ve eğilmeler ortadan kalkar.
Burada: 1—Tahta tabla, 2— tabla ve omurga ekseni, 3— postaların geleceği yerlerin çizgileri, 4— omurganın düzgün oturması için ağaç parçalar, 5— Baş bodoslamasının gönyesinde olması için payandalar, 6— kıç bodoslamasının gönyesinde olması için payandalar. taları “ B”ler su hatlarını “C” ler Batak çizgilerini ifade eder. Yukarıdaki şekil yalnız Endazenin açıklanabilmesi için çizilmiştir. Bu planla sandalı yapmak bir amatör için imkansızdır. Yapılabilirse de sandalı çok i tanıyan bir modelci olması lazımdır. Çünkü sandalın içi boş olacağından içinde ki bütün teferruatının en kücük noktasına kadar görülmesi icap eğer Bakınız ( ) yi endazesi olmadan yapamayız. Yapsak dahi uydurma olur. Gemiler hakkında çok geniş bilgi ve dökümanı olan bir kişi tarafından fevkalade güzel yapılmış olsa dahi Naviga kurallarına göre endazesi olmadığından otomatikman 10 puan kaybettirir. Buda Modelci için çok üzüntü verici bir durumdur.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
ANA OMURGA- Geminin dibini teşkil etmek üzere içerde ve dışarıda baştan kıça kadar uzayan ağaç veya demir, kısım. Dıştakine Ana içtekine iç omurga denir (Ana omurganın zedelenmemesi için denizle temas eden kısmına baştan kıça kadar eklenen parçaya da kontra omurga denir.
OMURGA HAZIRLANMASI
Omurgayı plan üzerinden hazırladığımız kontraplağa markalamak için planın üzerinden önce omurgayı milaj (patron) kağıdına markalarız. Oradan korıtraplağa kopya kağıdı koyarak üzerine omurgayı markalarız (Plan size sergilere katıldığınız müddet lazım olacaktır onun için planınızı tahrip etmeyiniz.)
Omurga hazırladığımız kontraplak üzerine markalandıktan sonra kıl testeresi veya varsa dekopaj makinası ile çizgi kaybolmayacak şekilde kesiniz omurga kesimi bittikten sonra çizgilerin ortasına gelecek şekilde kıl testeresi izlerini ince yassı eye ile veya kendiniz tarafından hazırlanmış zımparalı tahta ile hafif olarak alınız. Birde hafif zampara sürerseniz kafidir.
Omurga malzemesi genellikle kontraplaktandır. Ancak kontrapalağın düzgün olması lazımdır. Alırken buna dikkat edilmelidir. Çırasız olmak şartı ile çam tahtası ve köknarda kullanılabilir. Omurgada yumuşak ağaç (Ihlamur.—kavak) kullanmayınız. Omurganın yekpare bir parçadan modelin boyunda olması şartı yoktur iki veya uç parçadan da olabilir. Burada dikkat edilecek nokta ek yerlerinin düzgün yapıştırılmasıdır. Omurgada kullanılacak kontraplağın kalınlığı ise modelin boyuna göredir. 2mm den 8mm ye kadar olabilir, eğer bu kalınlıklıklarda hazırlattırılabilirse gürgenin dışında çırasız çam köknar,.ceviz,meşe gibi ağaçlarda kulanı- labilir. ( Giirgen ağacının kullanılmamasındaki israr fırınlanmışta olsa havanın rutubetinden çalışır. (Oyna bir ağaçtır.) yani çarpılır. modelin ömrünü kısaltır. (Burada bahsedilen gürgen kontraplak değil. Gürgenden biçtirilmiş tahtadır.) Giirgenden yapılmış kontraplak kullananın Kavaktan yapılmış kontraplağı da kullanınız.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
POSTA SİSTEMİ
Çok güverteli kalyonlarda toplar postaların üzerine rastlayabilir o zaman yalnız topların geldiği yerdeki postalar (A) da görüldüğü gibi yapılacaktır. İsterseniz kıl testeresi ile oymak kolaylığı bakımından (1) ayrı (2) ayrı parça olabilir.
Veya güverte üzerinde ızgaralı ambar kapaklarının geldiği postalar (B) de görüldüğü gibi yapılacaktır.(Buradaki iki ayrı parça olarak kalan kemerelere öksüz kemere denir).
Tek güverteli gemilerde ise postalar (C) de gör gibi yapılabilir.(2) no lu parçalar sonradan ilave edilecektir.Burada görülen (A)(B)(C) postalar fikir bakımından verilmiştir.Modelci el maharetine göre iki veya tek parça olarak yapabilir. (B) Şeklindeki (4) numara ile gösterilen kısım ambar ağzıdır. Bu kısımlara kalyonlarda ızgaralar gelir.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Postalar hazırlanmadan omurgayı çok fazla bir şekilde eyelemeyiniz. Postaların kesimi bittikten sonra postaların ge1eceği yuvalar postalara göre fazla boşluk yapmayacak bir şekilde omurgayı markalarken omurga üzerine gelecek postaların yerlerini markalamamışsanız posta yerlerini de markalayınız. Eğer omurganız iki veya daha fazla kontraplaktan yapılmışsa çok düzgün bir şekilde yapıştırınız. (Şekil ) ek yerlerini iki posta arasına getirirseniz şekilde de görüldüğü gibi ek yerinin iki yanına ilave parça yapıştırılmak suretiyle omurganın düzgünlüğü sağlanmış olur. Postalar omurga üzerine tam ve düzgün oturmalıdır. Omurga üzerindeki posta yerlerini postalar üzerindeki omurga yerlerini çok düzgün ve itina ile yapınız ki postaları omurga üzerine geçirdiğiniz zaman oynamasınlar. Postalar omurgaya şakuli bir durumda dursunlar . Omurga bir parçadan yekpare yapıldığı gibi ve daha fazla parçadan da yapılabilir.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Omurganın ek yerleri tam postaların altına getirildiği gibi iki posta arasına da getirilebilir.
A— Omurga üç parça
B- Omurga dört parça. Ana omurga iki posta arasından ek yapılmış
C- Omurga :dört parça Ana omur ortasından ek yapılmış.
Ana omurganın iki parçadan yapılacaktır, diye bir kaidesi yok. Elinizdeki malzemeye göre bu ekleri daha fazla yapabilirsiniz. Ama bu sizin aleyhinize olur. Omurga teknenin ana elemanıdır. Ve bütün tekneyi fazla ekli omurga yapmamaya çalışınız. Tek parça yapmaya çalışınız.
D— Daha fazla parçadan yapılmış omurga iki posta arasına gelen ek yeri A şeklinde görüldüğü gibi yapılır. Omurganın her iki yanından iki posta arasına girecek vaziyette 3mm kalınlıkta 10-15 mm genişlikte ya kontraplak yada çam veya köknar gibi sert ağaçlardan parçalar konulur.
Baş ve kıç parçalarının ek yerlerine de resimde görüldüğü gibi parçalar konulursa ek yerleri hem sağlam olur hem de düzgünlük sağlamış olursunuz.
B şeklinde ise tam postanın ortasına gelen ek durumunu görüyorsunuz. Posta ek yerinin tam üzerine geldiğinden ek yerini posta takviye etmiş olacaktır. Burada başka bir şey yapmaya lüzum yoktur. Baş ve kıç ekleri A şeklindekinin aynıdır.
(Şekil A)de görüldüğü gibi her posta ayrı ayrı tam çizilmiştir. Bu modelcinin işini kolaylaştırır. Endazesi olmayan bir geminin modelini yapmak çok zordur veya yapan kişinin gemileri çok iyi bilen bir kişi olması lazımdır.
Eğer planımız (Şekil B) deki,gibi ise o zaman her posta ayrı ayrı şeffaf bir kağıda tek tek çizilir kağıt ortadan katlanır ve postanın diğer kısmı yarım çizilmiş şekilden aynen kopya alınır kağıt açıldığında postanın tamamı ortaya çıkmış olur (Şekil C) bütün postalar için tek tek aynı işlem uygulanır ye bütün postalar ortaya çıkarılır.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
BİR KALYON TEKNESİNİN POSTA SİSTEMİ YAPILIŞI
Eğer planımız (Şekil B) deki,gibi ise o zaman her posta ayrı ayrı şeffaf bir kağıda tek tek çizilir kağıt ortadan katlanır ve postanın diğer kısmı yarım çizilmiş şekilden aynen kopya alınır kağıt açıldığında postanın tamamı ortaya çıkmış olur (Şekil C) bütün postalar için tek tek aynı işlem uygulanır ye bütün postalar ortaya çıkarılır.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Modelci isterse modelin baş ve kıç kısım1arını kütük olarak yapabilir. Bu modelcinin modelin baş ve kıç kısımlarına istenilen formu rahatlıkla verme imkanı sağlar.Yukarıda yekpare ve muayyen kalın1ık parçaların üst üste bindirmek suretiyle yapılış şeklini görüyorsunuz.
Dış Kısımların Kaplanması:
Eski gemilerin dış kısımları geminin yapacağı açık deniz seferleri, taşıyacağı yük vs. göz önünde bulundurularak sağlam tahtalardan, kalaslardan yapılırdı. Bu kalasların ek yerleri de (yivleri, kertmeleri) mevcut zamklrla, katranlarla kalafatlanırdı. Özellikle Kuzey Avrupa’nın ilk gemilerinin yapımında çoğu kez tahtaların tek tek dam kiremiti gibi yerleştirilmesi tercih edilirdi. Buna Bindirme (kiremit) inşa denirdi. Daha yaygın bir yöntemse Armuz (karavel) kaplama idi. Bu inşa türünde tahtalar düz bir yüzey oluşturacak biçimde yan yana dizilirdi. Yine gövdeni n dayanıklılığı yönünden çapraz kaplama da kullanılır. Şekil: 69
Eski gemilerde gövde için dayanıklılık esas ise de modelde bu kadar ağır ve dayanıklı malzemenin kullanılmasına gerek yoktur. Bizim amacımız teknemizin dış etkilere karşı kendini yeterince koruyabilmesi, hava koşullarından (nem, sıcak) etkilenmemesidir. Çalışmalarımızda bu nokta gözden kaçmamalıdır. Eğer kullandığımız malzeme istediğimiz standarda uymaz ise zamanla oluşacak mekanik hatalar hem modeli bozacak hem de bizi üzecektir. İşte bunun için gerçek gemi ile model gemi yapımları arasında bazı farklılıklar vardır. Ger çek geminin bozulan, çöken gövde veya güverte parçaları kolayca onarıldığı halde modelde onarıma gitmek zor, bazen de imkansızdır. Bu yüzden daha kaplama aşamasında iken sizleri uyarmak ve kullanmak zorunda kaldığınız malzemeyi iyi seçmeniz gerektiğini hatırlatmak istedik.
Kaplama tahtası olarak daha önce de bahsettiğimiz gibi ıhlamur veya gürgen tercihiniz olmalıdır. Bu kaplama tahtaları genel olarak 2 x 5 mm kesitli kullanılırsa da geminin boyutları bunun değişikliğini gerektirebilir. Biz size örnek kaplama teknikleri vermekteyiz. Eski gemilerin gövde yapıları bir bütün olduğu için kaplama tahtaları baştan kıça bir eğim gerektirir, bunun için bu tahtaların da eğilmesi gerekecektir. Bunu bir kaç türlü becerebilirsiniz. Model için kesilmiş tahtalar ılık su içinde bir süre bekletilebilir ve suyu iyice emen tahtayı gövdeye yapıştırıcı sürüldükten sonra ince çivilerle postaya çakabilirsiniz. Islak olduğu için kolayca eğilebilen tahta baş ve kıç bölümlere doğru kıvrıldığında kırılma yapmadan rahat bir kaplama yapılmasını sağlar. Ancak kaplama sırasında dikkat edilecek önemli noktalardan birisi de güverte çizgisinin hizasından başlamak ve bir sağ, bir sol taraftan tahta yapıştırmaktır. Eğer varsa geminin tirizlerini kalınlık verecek biçimde önceden yapıştırmalıdır. Bundan sonra kurumaya bıraktığınız gövde eşit miktarda çekme yapacağı için tekneniz deforme olmaz.
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Doğal olarak bu eğme-bükme olayı başlangıçta sizi biraz zorlayacaktır. Eliniz alıştıkça bunun üstesinden daha rahat geleceksiniz. Kaplamaların eğme işlemleri için bir başka yöntemde ısıtmaktır. Kaplamayı mum alevine tutarak istediğiniz formu elde edebildiğiniz gibi bunu özel kaplama havyası, lehim havyası ya da ütü ile ısıtıp bükebilirsiniz. Şekil: 71
Aslında ne biçimde çalışmak istediğiniz size kalmış bir iştir, ama tahtaları eninde sonunda biçimlendirmek zorunda kalacaksınız. Onun için bir modelci olarak bu işleri iyi yapmak zorundasınız, Kaplama sırasında alt kısımların yani karinanın kaplanmasında ıhlamur kullanabilirsiniz, bunları bakır levha ile kaplayabilirsiniz fakat üst kısımların kaplanmasında mutlaka devrine uygun tahta veya renge sadık kalmak zorundasınız. Bunun için size ceviz, gürgen, maun gibi renk veren ağaçlar gerekli olacaktır. Bu tür kaplama tahtalarını elinizin altından eksik etmeyin.
Tüm bu uygulamalar modelcinin el becerisine veya gereksinimine göre o sırada belirleyeceği şeylerdir. Yine bu kıvırma için ıslatıp kalıba almakta uygun bir yoldur. Şekil: 72
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
GENEL OLARAK KAPLAMA
Baş bodoslamanın (omurganın ön tarafı) iki yanından ilk önce 90 derece açı ile çakı veya maket bıçağı ile kesik hattı oluşturulur, sonra 45 derecelik çentik hattı oluşturulur. Planda aksi gösterilmedikçe sarma çıtalarının gireceği baş bodoslamanın iki tarafındaki bu yarık tam boşaltılmaz ve sarma çıtalarının ucu çentik hattına uygun şekilde inceltilir. Gövdenin kaplama çıtalarıyla sarma işlemine geçilmeden önce genellikle önden, arkadan üç veya dört postanın kenarları kaplama çıtasını tam öpecek şekilde tesviye edilmelidir.
bunları bakır levha ile kaplayabilirsiniz fakat üst kısımların kaplanmasında mutlaka devrine uygun tahta veya renge sadık kalmak zorundasınız. Bunun için size ceviz, gürgen, maun gibi renk veren ağaçlar gerekli olacaktır. Bu tür kaplama tahtalarını elinizin altından eksik etmeyin.
Tüm bu uygulamalar modelcinin el becerisine veya gereksinimine göre o sırada belirleyeceği şeylerdir. Yine bu kıvırma için ıslatıp kalıba almakta uygun bir yoldur. Şekil: 72
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Daha önce söylediğimiz gibi kaplama işlemine ana güverte hizasından başlamak gerekir. Tahtaları beyaz tutkal veya yat tutkalı ile yapıştırdıktan sonra bunları birkaç türlü tutturabilirsiniz. Örneğin kaplana tahtasını postaya ince çivi ile çakabilirsiniz, mandalla tutturabilirsiniz yada çelik telle kıstırabilirsiniz. Şekil: 73 . Yine bu şekilde görüldüğü gibi postalara baştan kıça üst kısımlarından birer çıta koyarak sarma sırasında çekme yapmasını önleyebilirsiniz. Sarma işleminde yine dikkat edin, tahtalar bir sağa bir sola yapıştırılacaktır. Şekil: 74
Gövdeyi sararken baş ve kıç çevresi her iki tara fa doğru daralacağı için tahtaların uç kısımlarını inceltmek zorunda kalabilirsiniz. Bu kaplamaların gövdenin biçimine uymasına özel bir dikkat göstermeniz gerekmektedir. Özellikle görülen dış tahta kaplamanın, ahşap bir modelin değeri açısından iyi, temiz ve uyum içinde olması çok önemlidir. Birbirine denk düşen sağ-sol kaplamaların hat hizası us ta bir işçiliği de gösterir. Şekil: 75
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Biz bu tahta boyutlarını 1:50 ölçeğinde bir modele uygulamaya kalksa idik uzunluk 120 - 160 mm, genişlikte 2 - 5 mm arasında olacaktı. Fakat bu ölçüler için kesin kural yoktur. Eski gemi inşaatçıları tüm yapımlarda son derece bireysel çalışırlardı. Yapım, plan, hesap her şey sanki kafalarındaydı ve büyük bir sır olarak saklanırdı. Bugüne kadar eski gemi planlarının kalmayışı biraz da buna bağlıdır. Bugün bizim Karadenizli tekne yapımcıları da aynen bu yöntemle çalışmakta ve her şeyleri olan testere ve keserle büyük bir beceriyle son derece mükemmel tekneler ortaya çıkarmaktadırlar. Fakat biz plana ve gerçeğe sadık kalmak zorunda olduğumuz için bu yönteme itibar edemeyiz. İşte bu nedenle yaptığımız modelde en ufak detaya önem vermek, geminin kendisini gösterebileceği her şeyi üzerine işlemek zorundayız. Bunlardan biri de kaplamasını yaptığımız teknenin üzerindeki kaplama çivilerinin gösterilmesidir. Şekil: 81 ‘de görüldüğü gibi önce yumuşak bir cetvelle her postayı dıştan boyuna işaretleriz, bu işaretler doğrultusunda buralara çivi gömerek güzel bir görüntü verebiliriz. Ayrıca eklemelerin aynı posta üstüne gelmemesi, uçların ayrı ayrı postalarda birleştirilerek direnci arttırılır ayrıca gerçek kaplama görüntüsü elde edilmiş olur.
Bu arada şunu hatırlatalım, eğer posta aralıkları fazla ise yaptığımız kaplamada tutkal kuruduktan sonra bazı çökmeler olabilir. Bunun için posta aralıkları ne kadar sık olursa bu tür mekanik hata az olur ve kaplama kalitesi dış görünüm açısından artar. Kaplama bittiğinde iç kısımlar iyice tutkallanır ve geminin posta aralıklarına uygun bir şekilde, karinadan itibaren yukarıya kadar bir ince kaplama ile veya bir tülbentle takviye edilirse kaplamaların ileri de hava koşullarından ve bulunduğu ortamdan ötürü açılması önlenmiş olur. Şekil: 82
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
GÜVERTE KAPLAMASI
Dış k kaplaması biten teknenin güverte kaplaması üç şekilde yapılır.
1- Yekpare 2 veya 3mm ıhlamur veya kontraplakt kaplanır. Bilahare döşeme tahtalarını belirtmek üzere üzeri ince biz ile 2-2,.5-3-4-5 mm aralıklarla çizgiler çizilir.
2- Veya yekpare kapladığımız ıhlamur yada kontraplağın üzerine ince biz ile 2-2,5-3-4-5 mm aralıklarla çizilmiş kaplama tahtası ile kaplanır
3- Doğrudan doğruya 2-2,.5-3-4-5 mm genişliğinde 2-3 mm kalınlığında çıtalarla tek tek kaplanır. Burada dikkat edilecek nokta armuzlar çok düzgün olmalı ve çıtaların armuz aralarında boşluk kalmamasını sağlamaktır. Bu sistem kalyon,kadırga,kliper veya birinci dünya savaşının ağır kruvazörlerinde kullanılır çünkü bu gemilerin güverteleri tahta kaplı olup verniklidirler.
Modeliniz bir muhrip, römarkör, hücumbot yük gemisi ise kaplamaların armuzlarına aşırı itina gösterilmez çünkü armuz araları macunla kapatılıp yağlı boya ile boyanacaktır
; margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
Kaynakça:Donanma Model Hobi Grubu
