UYGAR HOBİ MODEL MAKET GEMİ model ship building

Fatih KARALAR & Cem ERGİN

Türk Dil Kurumu boğata kelimesini, ağaçtan yapılmış, yuvarlak, dilsiz ve delikli makara olarak açıklamaktadır. İngilizler ise boğatayı "ölü gözleri" diyerek adlandırmışlar (Herhalde iskelet kafasına benzedikleri için olsa gerek). Genel olarak gemilerde sabit donanımı gerdirmek için kullanılırlar.

Antik çağlarda uzunlamasına, kalp şekline çok benzer bir şekilde yapılıp kullanılmışlardır. Orta çağlarda dört delikli olarak yapılmışlar, bu fazladan bir deliğe ana halat bağlanmaktaymış. 15 yy boğataları üçgen, yüzeyi düz bir şekilde imal edilirmiş. Bu dönemden başlayarak boğataların çevresine ana halat sarılarak sabitlemesi yapılmaktaydı. (Gövdeye sabitlenen boğatalar ise etrafından demir çember geçirilerek gövdeye sabitlenirler). 17 yy dan itibaren yuvarlak boğatalar kullanılmaya başlanmış. Boğata ölçüleri "yuvarlak olanlar için" genel olarak eni boyunun yarısı kadardır ve hatta bu oran bazen büyüyebilir. Yuvarlak boğataların üzerinde eşkenar üçgen oluşturacak şekilde üç delik bulunmaktadır. Bu deliklerden ana halatın 3/1 oranında küçük olan gerdirme halatı geçirilerek gerdirme işlemi yapılmaktadır.

Boğata bağlantılarından görünümler.

Boğata boy ve en oranları. Boy 2 birim, En 1 birim

1- Antik Roma dönemi 2- 9-10. yy Viking 3- 11-13.yy 4- 12-15. yy 5- 12-15. YY

6- 15-16. YY 7- 17.YY ilk yarısı 8- 17.yy ortaları 9- Daha sonraları

SİMETRİ DELİK DELME APARATI (1. Aparat )

İç çapı 8mm olan bakır borudan, boru kesme aparatı yardımı ile 4 mm kalınlığında parça kestim. Geçenlerde İzmir kemeraltı çarşısında dolaşırken bir esnafın bana demir 1 lira diye gazladığı demir 2 euro ya bu bakır boruyu lehimledim.

Sayfanın üstünde bulunan "boğata en boy oranları" isimli resmi photoshop kullanarak boğata boyu 8mm olacak şekilde ayarladım ve yazıcıda yazdırdım. Bu resmi makasla keserek lehimlediğim bakır borunun içerisine yapıştırdım. Böylece deleceğim deliklerin koordinatlarını belirlemiş oldum. Akabinde bu delikleri matkapla delerken kayma olmasın diye elmas zımba ve çekiç yardımı ile puntoladım ve daha sonra deldim. Daha sonraki aşamalarda bu aparatın içerisine 8 mm silindir ahşabı koyup aparatın arka tarafından matkap ucunu geçirerek delikleri deleceğim ve böylece boğata üzerinde mükemmel simetri delikleri yakalayabileceğim.

PAH KIRMA APARATI ( 2. Aparat )

Torna yardımı ile pirinç çubuktan şekilde görülen aparatı yaptım. Bu aparatın kafa çapı 7.95 mm olarak, Sap kısmını ise dremel el motoru madreninin tutacağı şekilde 3 mm olarak ayarladım. Akabinde ilk yaptığım aparatı bunun kafasına geçirerek bir kalem yardımı ile delik koordinatlarını işaretledim. Sonra delerken kaymanın önüne geçmek için elmas zımba yardımı ile puntoladım.

Puntoladığım bu noktaları metrik 1,2 mm kılavuz ile diş açabilmek için 0,9 mm matkapla deldim. Akabinde üç deliğe de kılavuzla dişleri açtım. 1,2 mm kılavuz tercih etmemin sebebi 8mm uzunluğundaki bir boğatanın deliklerinin 1,2 mm ye denk gelmesiydi. Sonraki aşamada bu deliklere saplama olarak kullanacağım 1.2 mm kalınlığında demir çubukları bulmam gerekiyordu. Yaramaz bir çocuk gibi hurda demir kutumu atölyemin ortasına boşalttım ve aldım elime kumpası. Şanslıydım !! iki adet 1.2 mm kalınlığında dev ataç buldum. Bu ataçlara gene metrik 1.2 mm kalınlığında pafta kullanarak diş açtım. Akabinde bu saplamaları aparatıma vidaladım.

APARATLARIN KULLANIMI

İlk olarak torna yardımıyla 8 mm kalınlığında yuvarlak çıtadan 4 mm kalınlığında kesimler yaptım. Bu kestiğim parçaları simetri delik delme aparatına takarak delikleri simetri bir şekilde deldim. Delikleri delinmiş bu boğataları pah kırma aparatına takarak eğe ve zımpara yardımı ile kenar pahlarını kırdım ve ihtiyacım olan 16 adet boğatayı birbirlerinin ikizi olarak seri bir şekilde yapabildim. Şimdi sıra sihirli sıvı ile onları renklendirmede.